O Καθεδρικός Ναός της Παναγίας του Ροδαρίου

Βρίσκεται στο χωριό Ξυνάρα Τήνου όπου είναι η έδρα του Καθολικού Αρχιεπισκόπου και το Επισκοπικό Μέγαρο της Τήνου. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε μέγεθος ναό του νησιού.

Η ανοικοδόμηση του ναού ξεκίνησε στις 20.03.1862 όταν ο τότε Επίσκοπος Τήνου Φραγκίσκος Ζαλλώνης έθεσε τον θεμέλιο λίθο ακριβώς στο σημείο όπου βρίσκονταν ο βυζαντινός ναός του Αγίου Θεοδώρου. Αυτός ο ναός είχε κατασκευαστεί τον 8ο αιώνα όμως στα μέσα του 17ου αιώνα κατέρρευσε είτε εξαιτίας σεισμού είτε από την φθορά του χρόνου. Στις 12.09.1864 ολοκληρώνεται ο τρούλος, ενώ στις 31.05.1866 εορτή της Αγίας Δωρεάς (Corpus Domini), τελείται η πρώτη αρχιερατική Θεία Λειτουργία απο τον Επίσκοπο Ιωάννη Μαραγκό.

Ο ναός είναι τρίκλητη βασιλική με τρούλο και συνδυάζει αρμονικότατα τη νησιωτική αρχιτεκτονική με τη δυτικότροπη διακόσμηση. Εσωτερικά στηρίζεται σε έξι μαρμάρινες κολώνες από γκρίζο τηνιακό μάρμαρο οι οποίες συγκρατούν οχτώ τόξα, τέσσερα από τη δεξιά και τέσσερα από την αριστερή πλευρά και δημιουργούν τα τρία κλίτη της βασιλικής. Σε μια από τις κολώνες έχει τοποθετηθεί ο ξύλινος άμβωνας. Το μαρμάρινο δάπεδο προέρχεται από τον πρώην καθεδρικό ναό του Αγίου Ιωάννη ο οποίος βρίσκοταν στο Εξώμβουργο.

Στο Ιερό, ακριβώς κάτω από την Αγία Τράπεζα, υπάρχει κρύπτη στην οποία τοποθετούνται τα σκηνώματα των επισκόπων.

Ο θόλος του κεντρικού κλίτους είναι πλούσια διακοσμημένος ενώ υπάρχει ένας παπικός θυρεός και δύο ακόμη των επισκόπων Ζαλλώνη και Μαραγκού.

Το κεντρικό Ιερό αφιερωμένο στην Παναγία του Ροδαρίου
 και ο Αρχιεπισκοπικός θρόνος

Το εσωτερικό κοσμούν συνολικά επτά ιερά Βήματα (altare) με αξιόλογες εικόνες, μερικές από τις οποίες είναι έργα της Ουρσουλίνας μοναχής MERE IGNACE και αγάλματα, αφιερωμένα στην Ιερά Καρδία του Ιησού, στην Αγία Οικογένεια, στην Αγία Παρασκευή, στην Παναγία του Καρμήλου, στον Άγιο Μάρκο και την Παναγία.

Στο κεντρικό ιερό Βήμα δεσπόζει η εικόνα της Παναγίας του Ροδαρίου. Παριστάνει την Παναγία καθισμένη στο θρόνο με το Θείο Βρέθος, δεξιά της τον Άγιο Ιωάννη Πρόδρομο συμπροστάτη της Τήνου και αριστερά τον Άγιο Δομήνικο. Το ενδιαφέρον της εικόνας είναι ότι απεικονίζει τον Άγιο Ιωάννη και όχι την Αγία Αικατερίνη όπως συνηθίζεται κι αυτό γιατί ο προηγούμενος καθεδρικός ναός του νησιού ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη, εντός του οποίου υπήρχε ένα Ιερό Βήμα (altare privilegiatum) αφιερωμένο στην Παναγία του Ροδαρίου. Η εικόνα είναι δώρο του Καρδιναλίου Αλεξάνδρου Μπαρναμπό ενώ η κορνίζα αγοράστηκε στην Τεργέστη αντί 50 δρχ.

Το αρχικό κωδονοστάσιο σχεδιάστηκε από τον ιερέα, και μετέπειτα αρχιεπίσκοπο Ιωάννη Φιλιππούση (+1958), χτίστηκε το 1899 και είχε ύψος 20 μέτρων. Το 1940 επειδή υπήρχε κίνδυνος κατάρρευσης κατεδαφίστηκε και στη θέση του χτίστηκε το υπάρχον λίγο μεγαλύτερο από το αρχικό. Στο κωδονοστάσιο υπάρχουν τρείς καμπάνες. Η μεγαλύτερη κατασκευάστηκε στη Βερώνα της Ιταλίας από τον Luigi Cavadi, ονομάζεται Rosaria Leonina και ζυγίζει 382 κιλά.

Ο σχεδιαστής του κωδονοστασίου Σεβ. Ιωάννης Φιλιππούσης

Ο ναός εορτάζει στις 07 Οκτωβρίου εορτή της Πανάγιας του Ροδαρίου η πανύγηρη όμως τελείται την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου.